Almanca Geçmiş Zaman (Perfekt)
Almancada 3 çeşit geçmiş zaman vardır. Bunlardan birisi “Perfekt” olarak adlandırılır. Almancada Perfekt “di li geçmiş zaman” olarak karşımıza çıkar. Perfekt‘e yakın olan diğer Almanca geçmiş zaman ise “präteritum‘dur”. Perfekt konuşma dilinde kullanılırken “präteritum” hikayelerde ve romanlarda kullanılır.
Almancada Perfekt Cümle Yapısı
Almancada Perfekt zamanın 2 ayrı yardımcı fiili vardır. Bunlardan birisi haben fiili diğeriyse sein fiilidir. Bu fiiller yardımcı fiil olarak kullanılırken kendi anlamlarını taşımazlar. Cümlenin geçmiş zamanda olduğunu belirtirken kullanılırlar. Cümlenin asıl fiili ise “partisip II” formda çekimlenir.
| Özne | haben ya da sein (präsens form) | cümle öğeleri | Partisip II fiil |
| haben yardımcı fiili | sein yardımcı fiili | |
| ich | habe | bin |
| du | hast | bist |
| er/sie/es | hat | ist |
| wir | haben | sind |
| ihr | habt | seid |
| sie | haben | sind |
Yardımcı fiilin haben veya sein olması tamamıyla fiilin ne olduğuna bağlıdır. Hareket bildiren veya durum değişikliği yaratan fiiller “sein” yardımcı fiili ile kullanılır. Yazının ilerleyen bölümünde her iki yardımcı fiilide detaylarıyla göstereceğiz.
Düzenli Fiillerde (regelmaßige Verben) Partisip II
Düzenli fiillerde Partisip II yaparken fiilin başına ge eki getirilir ve fiilin sonundaki “-en” eki düşürülüp yerine “-t” veya “-et” harfleri yazılır.
| ge | spiel | t |
| ge | koch | t |
| ge | lern | t |
| ge | rechne | t |
| ge | atme | t |
Eğer fiil kökünün sonu “-t” veya “-d” ile bitiyorsa araya kaynaştırma harfi olarak “-e” harfi eklenir.
| ge | arbeit | et |
| ge | red | et |
“-Ge” Eki Almayan Partisip II Çekimleri
Ön ek alan fiiller “er-,ver,be,ge,ent,emp,hinter” (untrennbaren) “-ge” Partisip II formda “-ge” eki almazlar.
- erklärt
- verstanden
- zerstört
- bekommen
- genesen
- entkommen
- empfohlen
- hinterfragt
Örneklerde olduğu gibi.
Sonu “-ieren” ile biten fiiller “-ge” ön eki almazlar.
- studiert
- repariert
- telefoniert
Ayrılabilen Fiiller ile Partisip II
Ayrılabilen fiiller Partisip II formda ayrı yazılmadan çekimlenir, ekten sonra fiilin Partisip II hali ekle birlikte bitişik yazılır.
| Trennbarenverben | Partisip II |
|---|---|
| anrufen | angerufen |
| einkaufen | eingekauft |
| anfangen | angefangen |
| zumachen | zugemacht |
| ankommen | angekommen |
| abfahren | abgefahren |
| fernsehen | ferngesehen |
Perfekt Haben Yardımcı fiili
Almanca di li geçmiş zamanda”haben” hareket ve durum değiştirmeyen cümlelerde kullanılır.
Almanca geçmiş zaman cümle yapısını yukarıda yazmıştık ama araya fiillerin Partisip II formları girdiği için tekrar edelim.
Özne+yardımcı fiil+ Partisip II fiil en sona yazılır.
| Ich habe ein Buch gelesen. |
| Ben bir kitap okudum. |
Bu cümle hareket bildirmiyor ve bu cümlede bir durum değişikliği görmüyoruz . Bu yüzden bu cümleyi Almanca yazarken “haben” yardımcı fiilini kullanırız.
Cümle yapısına baktığımızdaysa özneden sonra yardımcı fiil ardından cümlenin orta kısmındaki nesneler ve en sona fiilin Partisip II çekimini yazdık.
| Er hat an der Universität studiert. |
| O üniversitede okudu. |
“Studieren” öğrenim görmek fiilide “haben yardımcı fiili” ile kullanılan bir fiildir. Bu yüzden yardımcı fiilimizi “haben” olarak belirledik. Eğer bu cümleyi “sein” yardımcı fiili ile yazsaydık yanlış bir kullanım olacaktı.
| Du hast einen guten Job gehabt. |
| Güzel bir işe sahiptin. |
Dikkat edilmesi gereken fiillerden bir tanesi “tanzen” fiilidir. Tanzen fiili her ne kadar hareket belirtiyor gibi gözükse de haben ile kullanılır. Bunun sebebiyse dans ederken bir yerden bir yere gitmiyor olmamız.
| Wir haben gestern getanzt. |
| Dün dans ettik. |
Sein
Almanca geçmiş zaman cümlelerimiz eğer hareket ve durum değişikliği bildiriyorsa bu cümlelerin yardımcı fiili olan “sein” ile kurarız. Asıl fiilimiz ise Partisip II hali ile yazılır.
Eğer Almancada dün geldim gibi bir cümle kuracaksak bunu Perfekt zamanda “sein” ile yapmalıyız. Çünkü ortada hareket bildiren bir durum vardır.
| Ich bin gestern gekommen. |
| Dün geldim |
Şimdi Perfekt zamanda haben ve sein yardımcı fiilleri arasındaki farkı biraz daha net anlamış olduk.
| Das Auto ist zur Tankstelle gefahren. |
| Araba benzin istasyonuna gitti. |
| Du bist nach Hause gelaufen. |
| Eve yürüdün. |
| Er ist nach Deutschland geflogen. |
| O Almanya’ya gitti. |
| Sie ist letztes jahr gestorben. |
| O geçen yıl öldü. |
| Er ist spät eingeschlafen. |
| O geç uyuyakaldı. |
“Schlafen” fiili Perfekt cümlede “haben” yardımcı fiili ile kullanılırken “einschlafen” sein ile kullanılır.
Modalverbler ile Perfekt Zeitform
Perfekt zaman ile modalverben kullanırken eğer cümlede 2 adet fiil varsa her iki fiilde infinitiv halde yazılır.
Modalverben ve Perfekt Cümle Yapısı
| Özne | haben | infinitiv verb | infinitiv Modalverb |
| Ich | habe | telefonieren | müssen |
Telefon görüşmesi yapmak zorunda kaldım. Şeklinde cümlemizi yazmış olduk.
| Sie hat sehr gut Tennis spielen können. |
| O çok iyi tenis oynayabiliyordu. |
Tarz fiilleri Almanca Perfekt cümlelerde her zaman “haben” yardımcı fiili” ile kullanırız.
| Ich habe es eigentlich schon immer machen wollen. |
| Aslında hep yapmak istemiştim. |
“Machen ve wollen” olmak üzere 2 adet fiilimiz bulunduğu için her ikisini de aynı diğer örneklerdeki gibi “infinitiv” yani “mastar” halleri ile yazdık.
Eğer Cümlede 1 Fiil Varsa Modalverben ile Perfekt
Cümlede yalnızca 1 fiil varsa
Sie hat zur Schule gemusst. – Okula gitmesi gerekiyordu.
Örneğe baktığımızda yalnızca 1 adet asıl fiilimiz olduğunu görüyoruz. Müssen fiili ile “gitmesi gerekiyor” anlamını verdik ve gehen fiilini hiç kullanmadık. Asıl fiilimiz “müssen” fiili olduğu için “Partisip II” halini yazmamız gerekiyor.
| In meiner Kindheit habe ich perfektes Englisch gekonnt. |
| Çocukluğumda harika almanca konuşabiliyordum. |
Yukarıdaki örnekte de aynı şekilde tek bir asıl fiil kullandık. Yardımcı fiilin haricinde yalnızca “können” fili var ve asıl fiilimiz burada “können” fiili. Bu yüzden können fiilini “partisip II” forumda yazdık.
Umuyoruz Almanca Perfekt konusunu sizlere açıklayıcı bir şekilde anlatabilmişizdir.
Nihayet biri m@l@ anlatır gibi anlatmış teşekkürler sanırım anladım