Almanca Sıfat Çekimi | Adjektiv Deklination
Almanca sıfat çekimi yani Adjektiv Deklination Türkçede olmadığı için öğrenmesi zor veya kafa karıştırıcı olabiliyor. Bu başlık altında Almancada sıfat nasıl çekimini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Bildiğiniz üzere Almancada nominativ (ismin yalın hali), akkusativ (ismin -i hali), dativ (ismin -e hali) ve genitiv (ismin -in hali) ismin halleri vardır. Sıfat çekimi Almancada ismin hallerine göre farklılık göstermektedir. Bu yüzden ayrı ayrı başlıklar altında bu konuyu ele alacağız. Aksi takdirde kafanız karışacaktır.
Anlatıma başlamadan önce üzerinde durulması gereken bir konuyu daha eklemek istiyorum. Biliyorsunuz ki Almancada belirli artikeller ve belirsiz artikeller vardır (bestimmter Artikel und unbestimmter Artikel). Artikellerin belirli veya belirsiz olması Almancada sıfat çekimlerini etkileyen bir faktördür. Bu yüzden bu hususa dikkat etmenizi öneriyorum.
Almanca Sıfat Çekimi | Nominativ
Almancada nominativ ismin yalın halidir. Yani herhangi bir çekime uğramamış olan artikellerdir. Nominativ sıfat çekimi yaparken iki şeye dikkat ediyoruz bunlar;
- Artikelin belirli olması
- Belirsiz artikel olması
Belirli Artikeller ile Nominativ Almanca Sıfat Çekimi
| belirli Artikel nominativ | sıfat | isim |
|---|---|---|
| der | schöne | Mann |
| die | schöne | Frau |
| das | schöne | Haus |
| die (plural) | schönen | Frauen |
Yukarıda belirli artikellerin sıfatlara göre nasıl çekimlenmesi gerektiğini görüyorsunuz. Tabloyu incelediğimizde görülen sonuç;
- Belirli Artikellerde “der, die, das” sıfata “-e” alır.
- Plural “die” de ise “en” alır.
Belirsiz Artikeller ile Nominativ Sıfat Çekimi
| belirsiz Artikel nominativ | sıfat | isim |
|---|---|---|
| (k)ein der | schöner | Mann |
| (k)eine die | schöne | Frau |
| (k)ein das | schönes | Haus |
| keine plural die | schönen | Frauen |
Belirsiz Artikel bir ismin artikelinin gözükmeme durumudur. Artikel gözükmediği için bizim ismin Artikelini bilmemiz gerekiyor ki, sıfat çekimi yapabilelim. Nominativ sıfat çekiminde artikel belirsiz ise artikeli biz “sıfat” ile bildiririz. “Ein” bir anlamına geldiği için plural die ile kullanma şansımız yoktur fakat “kein” ile kullanabiliriz. Bu yüzden “plural die’ yi” yalnızca “keine” ile yazdık. Cümlede “kein” ile olumsuzluk belirtsekte sıfat çekimi yukarıda da gördüğünüz gibi “ein, eine” ile aynı şekilde yapılır. Olumsuzluk bu durumu etkilemez.
Ein roter Tisch – (der Tisch= ein roter )
Bu şekilde artikeli sıfat aracılığıyla bildirmiş oluyoruz.
Belirsiz artikelleri Possesivartikeller (mein,dein,sein…) ile kullandığımızda da artikeli “sıfatlar” aracılığıyla bildiririz. Ayrıca Posessiv Artikeller ile sıfat çekimi yapıldığında “plural die’ ninde” çekimi vardır.
| Possesivartikel nominativ | sıfat | isim |
|---|---|---|
| (der) mein | schöner | Mann |
| (die) meine | schöne | Frau |
| (das) mein | schönes | Haus |
| (plural die) meine | schönen | Frauen |
Gördüğünüz üzere Almanca sıfat çekimini belirsiz artikeller ile yaparken ismin artikelinin ne olduğunu bilmemiz gerekiyor. Böylece bunu “sıfat” ile gösterebiliyoruz.
❗️Tablolardaki örnekleri “mein” ile göstereceğiz fakat bu kullanım bütün Possesivartikellerde aynıdır.
Akkusativ Sıfat Çekimi | Adjektivdeklination im Akkusativ
Adjektivdeklination konusunda bilmemiz gereken bir şey var. Nominativde artikellerin hepsi zaten aynı kaldığı için buna nominativ başlığında değinmedik. Akkusativde (ismin -i hali) değişiklik gösteren tek artikelin “der”(den) artikeli olduğunu biliyoruz. Eğer Almanca sıfat çekimi yapıyorsak ve “artikel değişime uğramışsa” sıfata “-en” takısı gelir. Tablo üzerinden inceleyelim;
| Belirli artikel (Akkusativ) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| der→ den | schönen | Mann |
| die | schöne | Frau |
| das | schöne | Haus |
| (plural die) meine | schönen | Frauen |
Yukarıda belirli artikelleri ve sıfatların aldığı ekleri görüyorsunuz. Akkusativde değişime uğrayan tek artikel “der” “den” olduğu için sıfata “-en” eki geliyor. Diğer artikeller Akkusativde bir değişime uğramadıkları için nominativ halleri nasılsa aynı şekilde kalıyorlar.
Belirsiz Artikeller ile Akkusativ Sıfat Çekimi
Unbestimmte Artikellerin ne olduğuna yukarıda değindiğimiz için direkt tablo üzerinden devam ediyoruz.
| belirsiz Artikel | sıfat | isim |
|---|---|---|
| (k)einen der→ den | schönen | Mann |
| (k)eine die | schöne | Frau |
| (k)ein das | schönes | Haus |
| die (plural) | schönen | Frauen |
Yine akkusativde yalnızca “der” artikeli değişime uğradığı için “schön” sıfatı sonuna “-en” takısı aldı. Plural die ile “ein” diyemediğimiz için yine “kein” ile gösterdik. Diğer artikellerde hem “ein, eine” hem de “kein, keine” ile nasıl çekim yaptığımızı görüyorsunuz.
Not: Plural “die” akkusativ formda herhangi bir değişime uğramaz fakat “-en” takısını görüyorsunuz. Bunun sebebi “nominativ formda da” “-en” takısı almasından kaynaklıdır.
Possesivartikel ile akkusativ sıfat çekimi
| Possesivartikel (akkusativ) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| der→ meinen | schönen | Mann |
| die→ meine | schöne | Frau |
| das→ mein | schönes | Haus |
| plural die→ meine | schönen | Frauen |
- “Mein” Possesivartikel “akkusativ” de “meinen” olduğu ve değişime uğramış olduğu için yine yalnızca “der” artikelinin “-en” aldığını görüyoruz.
Dativ Sıfat Çekimi | Adjektivdeklination im Dativ
Şimdi sıra “adjektivdeklination im Dativ” yani dativ sıfat çekimine geldi. Biliyorsunuz ki “dativ’ de” (ismin -e hali) bütün artikeller değişime uğrar. Öyleyse değişime uğradıkları için sıfat “-en” eki alır.
| belirli Artikel (dativ) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| der→ dem | schönen | Mann |
| die→ der | schönen | Frau |
| das→ dem | schönen | Haus |
| den (plural) | schönen | Frauen |
Bütün artikeller dativ çekimlerinde değiştiği için “belirli artikel ile sıfat çekiminde” sıfata “-en” eki getirilir.
Dikkat!
“Plural die” ile çekim yaptığımızda eğer isim “n” ile bitmiyorsa “n” getirmeliyiz.
| den (plural) | schönen | Männern |
Yukarıda görüldüğü üzere.
Belirsiz Artikeller ile dativ sıfat çekimi
| belirsiz Artikel (dativ) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| (k)einem der→ dem | schönen | Mann |
| (k)einer die→ der | schönen | Frau |
| (k)einem das→ dem | schönen | Haus |
| keinen plural die → den | schönen | Frauen |
Belirsiz artikellerde de yine gördüğünüz üzere artikel değişimi olduğu için sıfata “-en” eki getirdik.
| Possesivartikel (dativ) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| der→ meinem | schönen | Mann |
| die →meiner | schönen | Frau |
| das →meinem | schönen | Haus |
| plural die→ meinen | schönen | Frauen |
Kural possesivartikeller ile sıfat çekiminde de gördüğünüz üzere aynıdır.
Adjektivdeklination im Genitiv
Genitiv (ismin -in hali) ile sıfat çekimi yapmak için öncelikle genitiv nedir bilmeniz gerekiyor. Sıfat çekimi yaparken bir kuralımız neydi, eğer artikel değişime uğruyorsa sıfata “-en” takısı getirilmelidir. Artikellerin genitiv çekimlerinde de artikellerin hepsi değiştiği için “belirli artikeller ile genitiv sıfat çekimi” yaparken sıfatlara “-en” eki getirilir.
| belirli Artikel (genitiv) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| der→ des | schönen | Mannes |
| die→ der | schönen | Frau |
| das→ des | schönen | Hauses |
| der (plural) | schönen | Frauen |
Gördüğünüz üzere bütün sıfatlara artikeller değiştiği için “-en” takısı getirdik. İsimlere gelen “-es” takılarının sıfat çekimiyle bir ilgisi yoktur. Bu “es” takıları genitiv de “der ve das” ın “des” çekimiyle bir ilişkisi vardır.
Belirsiz artikeller ile genitiv sıfat çekimi
| belirsiz Artikel (genitiv) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| (k)eines der→ des | schönen | Mannes |
| (k)einer die→ der | schönen | Frau |
| (k)eines das→ des | schönen | Hauses |
| keiner plural die→ der | schönen | Frauen |
Belirsiz artikeller ile genitiv sıfat çekiminde artikeller aşağıdaki tablodaki gibi değişime uğradığı için
| der-des-eines / keines |
| die-der-einer / keiner |
| das- des- eines / keines |
| (pl) die – der – keiner |
sıfatlara “-en” eki getirilmelidir.
| Possesivartikel (genitiv) | sıfat | isim |
|---|---|---|
| meines das→ des | schönen | Mannes |
| meiner die→ der | schönen | Frau |
| meines das→ des | schönen | Hauses |
| keiner plural die→ der | schönen | Frauen |
Artikeller değişime uğradıkları için sıfatlara “-en” eki getirdik.
İsmin bütün hallerinde Almanca sıfat çekimi nasıl yapılır gösterdiğimiz için tüm ismin halleri ve sıfat çekimini tek tablo halinde göstereceğiz.
| Artikel | Nominativ | Akkusativ | Dativ | Genitiv |
|---|---|---|---|---|
| der | der schöne Mann | den schönen Mann | dem schönen Mann | des schönen Mannes |
| die | die schöne Frau | die schöne Frau | der schönen Fraue | der schönen Frau |
| das | das schöne Haus | das schöne Haus | dem schönen Haus | des schönen Hauses |
| Plural die | die schönen Männer | die schönen Männer | den schönen Männern | der schönen Männer |
Artikelsiz Kullanılan İsimlerde Sıfat Çekimi | Nullartikel
Eğer isimler artikelsiz kullanıldıysa buna nullartikel denir. Null artikel durumundaysa sıfat çekimi aşağıdaki gibidir;
| Artikel | Nominativ | Akkusativ | Dativ | Genitiv |
|---|---|---|---|---|
| maskulin | schöner Mann | schönen Mann | schönem Mann | schönen Mannes |
| feminin | schöne Frau | schöne Frau | schöner Fraue | schöner Frau |
| neutrum | schönes Haus | schönes Haus | schönem Haus | schönen Hauses |
| Plural | schöne Frauen | schöne Frauen | schönen Frauen | schöner Frauen |
Sıfattan önce bir artikel yoksa sıfat artikeli gösterir. Bu yüzden isim hangi hale çekimleniyorsa ona göre sıfatın sonuna artikelin sonu eklenmelidir. Buradaki tek istisna “genitiv de” maskulin ve neutrum çekimdedir. Burada ismin sonunda bulunan “s”, “ismin -in hali” olduğunu gösterir ve sıfat “-en” ekiyle yazılır.
Almanca sıfat çekimi konusunu böylece bitirmiş olduk. Karışık bir konu olduğu için ismin bütün hallerinde ayrı ayrı anlatmanın daha doğru olacağını düşündük. Belki böylece bu konuda sürekli yaşanan karışıklıkları ortadan kaldırmış olabiliriz.
